Gãy xương mắt cá chân là một trong những loại gãy xương phổ biến nhất trong thực hành lâm sàng. Ngoại trừ một số chấn thương xoay và chấn thương dạng khớp độ I/II, hầu hết các trường hợp gãy xương mắt cá chân thường liên quan đến mắt cá ngoài. Gãy xương mắt cá ngoài loại Weber A/B thường dẫn đến tình trạng dính liền xương chày mác xa ổn định và có thể nắn chỉnh tốt khi quan sát trực tiếp từ xa đến gần. Ngược lại, gãy xương mắt cá ngoài loại C liên quan đến tình trạng mất ổn định ở mắt cá ngoài trên ba trục do chấn thương xương chày mác xa, có thể dẫn đến sáu loại di lệch: rút ngắn/kéo dài, mở rộng/thu hẹp khoảng xương chày mác xa, di lệch trước/sau trên mặt phẳng đứng dọc, nghiêng trong/ngoài trên mặt phẳng vành, di lệch xoay và kết hợp năm loại chấn thương này.
Nhiều nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng sự co ngắn/kéo dài có thể được đánh giá thông qua việc đánh giá dấu hiệu Dime, đường Stenton và góc hở xương chày, cùng các dấu hiệu khác. Sự di lệch trên mặt phẳng vành và mặt phẳng đứng có thể được đánh giá tốt bằng cách sử dụng chế độ xem huỳnh quang phía trước và bên; tuy nhiên, di lệch xoay là khó đánh giá nhất trong khi phẫu thuật.
Khó khăn trong việc đánh giá độ dịch chuyển xoay đặc biệt rõ ràng trong trường hợp nắn chỉnh xương mác khi đặt vít chày mác xa. Hầu hết các tài liệu đều chỉ ra rằng sau khi đặt vít chày mác xa, tỷ lệ nắn chỉnh kém là 25%-50%, dẫn đến liền xương và cố định các biến dạng xương mác. Một số học giả đã đề xuất sử dụng đánh giá CT thường quy trong khi phẫu thuật, nhưng việc triển khai phương pháp này trên thực tế có thể gặp khó khăn. Để giải quyết vấn đề này, vào năm 2019, nhóm của Giáo sư Zhang Shimin từ Bệnh viện Dương Phố trực thuộc Đại học Đồng Tế đã công bố một bài báo trên tạp chí chỉnh hình quốc tế *Injury*, đề xuất một kỹ thuật để đánh giá xem tình trạng xoay mắt cá ngoài đã được điều chỉnh hay chưa bằng cách sử dụng X-quang trong khi phẫu thuật. Các tài liệu đã báo cáo hiệu quả lâm sàng đáng kể của phương pháp này.
Cơ sở lý thuyết của phương pháp này là trong chế độ xem huỳnh quang của mắt cá chân, vỏ thành bên của hố mắt cá ngoài cho thấy một bóng mờ rõ ràng, thẳng đứng, dày đặc, song song với vỏ trong và ngoài của mắt cá ngoài, và nằm ở giữa đến một phần ba ngoài của đường nối vỏ trong và ngoài của mắt cá ngoài.
Hình minh họa chụp X-quang cổ chân cho thấy mối quan hệ vị trí giữa vỏ não thành bên của hố mắt cá ngoài (đường b) và vỏ não giữa và vỏ não ngoài của mắt cá ngoài (đường a và c). Thông thường, đường b nằm ở đường một phần ba ngoài, giữa đường a và c.
Vị trí bình thường của mắt cá chân ngoài, xoay ngoài và xoay trong có thể tạo ra các hình ảnh khác nhau trên chế độ chụp huỳnh quang:
- Mắt cá ngoài xoay ở vị trí bình thường**: Đường viền mắt cá ngoài bình thường có bóng vỏ trên thành bên của hố mắt cá ngoài, nằm trên đường một phần ba ngoài của vỏ trong và vỏ ngoài của mắt cá ngoài.
- Biến dạng xoay ngoài mắt cá ngoài**: Đường viền mắt cá ngoài xuất hiện "hình lá nhọn", bóng vỏ ở hố mắt cá ngoài biến mất, khoảng chày mác xa thu hẹp lại, đường Shenton trở nên không liên tục và phân tán.
- Biến dạng xoay trong mắt cá ngoài**: Đường viền mắt cá ngoài có hình dạng "thìa", bóng vỏ ở hố mắt cá ngoài biến mất và khoảng xương chày mác xa mở rộng.
Nhóm nghiên cứu đã bao gồm 56 bệnh nhân bị gãy xương mắt cá chân ngoài loại C kết hợp với chấn thương dây chằng chày mác xa và sử dụng phương pháp đánh giá đã đề cập ở trên. Kết quả chụp CT sau phẫu thuật cho thấy 44 bệnh nhân đã đạt được sự nắn chỉnh giải phẫu mà không có biến dạng xoay, trong khi 12 bệnh nhân bị biến dạng xoay nhẹ (dưới 5°), với 7 trường hợp xoay trong và 5 trường hợp xoay ngoài. Không có trường hợp nào bị biến dạng xoay ngoài vừa (5-10°) hoặc nặng (trên 10°).
Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng việc đánh giá mức độ phục hồi gãy xương mắt cá chân bên có thể dựa trên ba thông số Weber chính: khoảng cách song song giữa bề mặt khớp chày và khớp sên, tính liên tục của đường Shenton và dấu hiệu Dime.
Nắn chỉnh mắt cá chân ngoài kém là một vấn đề rất phổ biến trong thực hành lâm sàng. Mặc dù việc phục hồi chiều dài được chú trọng đúng mức, nhưng việc điều chỉnh xoay cũng cần được quan tâm không kém. Là một khớp chịu lực, bất kỳ sự nắn chỉnh sai lệch nào của mắt cá chân cũng có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng đến chức năng của nó. Kỹ thuật nội soi huỳnh quang trong phẫu thuật do Giáo sư Zhang Shimin đề xuất được cho là có thể hỗ trợ nắn chỉnh chính xác các trường hợp gãy mắt cá chân ngoài loại C. Kỹ thuật này đóng vai trò là tài liệu tham khảo quý giá cho các bác sĩ lâm sàng tuyến đầu.
Thời gian đăng: 06-05-2024
